Böcker av Ha Nguyen Du

Cây ¿¿i th¿ che r¿m mát và tr¿ nhi¿uhoa t¿¿i ¿¿p cho V¿n H¿c Vi¿t Nam ...Tuy tôi không là h¿c trò c¿a th¿y Sâm, nh¿ng tôi th¿¿ng theo b¿¿c chân ông v¿ khía c¿nh sáng tác, c¿ng ¿¿c nhi¿u tác ph¿m c¿a ông.Thói quen ¿¿c bi¿t c¿a tôi là luôn chú ý ¿¿n nh¿ng ¿i¿m n¿i b¿t hay gây ¿n t¿¿ng v¿i sáng tác ph¿m c¿a m¿i tác gi¿ nào mà tôi ¿¿c.Riêng v¿ h¿u h¿t nh¿ng tác ph¿m c¿a Giáo s¿ Nhà v¿n Nguy¿n v¿n Sâm, rõ ràng là ông có ch¿ tr¿¿ng, có h¿¿ng ¿i h¿n hoi qua tính cách bình d¿, không ngoa ngôn hay sáo ng¿ . Phong cách hi¿n l¿ r¿t d¿ c¿m hay nh¿n di¿n là ông gi¿ gìn m¿t cách ¿áng yêu "tính ch¿t chân ph¿¿ng c¿a v¿n hóa vùng mi¿n" . B¿i, v¿n li¿ng c¿a h¿i th¿ và x¿¿ng c¿t c¿a quý b¿c ti¿n b¿i làm v¿n hóa ngh¿ thüt hay chính c¿a ông và c¿a tôi. Nh¿ m¿t ¿¿ng nh¿t v¿i ngôn ng¿ nói và vi¿t trong sinh höt hàng ngày.Ông luôn "b¿o t¿n và phát tri¿n" nh¿ng tinh hoa c¿a v¿n hóa dân t¿c, nh¿t là b¿o t¿n v¿n hóa Nam K¿ L¿c T¿nh. ¿i¿m sáng n¿i tr¿i nh¿t c¿a Gs Nhà v¿n Nguy¿n V¿n Sâm là nh¿ m¿t "Ông ¿¿ th¿i x¿a" là " d¿n thân m¿t ¿¿i" vào con ¿¿¿ng tìm tòi nh¿ng tinh hoa v¿n hóa các dân t¿c khác ¿¿ bi¿n hóa thành v¿n hóa c¿a dân t¿c mình. Ông quên thân trên b¿¿c ¿¿¿ng "h¿c h¿i và nghiên c¿u Hán, Nôm" Ông có nhi¿u tác ph¿m d¿ch t¿ Hán Nôm. Tóm l¿i, tôi xin ghi nh¿n ra ¿ây v¿ nh¿ng tác ph¿m tr¿¿c ¿ây c¿a Nhà v¿n Nguy¿n v¿n Sâm, sau ¿ó s¿ ghi nh¿n t¿t c¿ tác ph¿m c¿a ông

M¿Cách nay c¿ng khá lâu k¿ t¿ khi vui chân và nhi¿u lúc vuimi¿ng chúng tôi ¿ã có d¿p ¿i ¿ó, ¿i ¿ây th¿m vi¿ng nh¿ng ng¿¿ithân thích, b¿n bè r¿i khi kh¿ng, khi không nhi¿u b¿n v¿n xúi gi¿c:Sao không nhân c¿ h¿i ¿y làm m¿t cái gì ¿i ch¿. Cái gì là cái gì nh¿?Tôi ch¿t h¿i và r¿i t¿ ¿ó chuy¿n gì ¿¿n ¿ã ¿¿n ¿ó là cu¿n LÊNR¿NG ¿¿M LÁ ¿¿¿c hình thành.T¿ m¿t góc nhìn xa l¿ lúc ban ¿¿u r¿i tr¿ thành thân quenb¿i t¿t c¿ nh¿ng ng¿¿i tôi có cái may m¿n ti¿p xúc và g¿p g¿ ¿¿ucùng chung m¿t ti¿ng nói, m¿t màu da và c¿ng xu¿t phát t¿ m¿t n¿ixa xôi có cái tên g¿i thân th¿¿ng: VI¿T NAM, nh¿ l¿i nh¿ng ngàyxa x¿a ¿y có r¿t nhi¿u lúc anh em chúng tôi ¿ã m¿t th¿i chia c¿m, x¿áo, ¿ã m¿t th¿i khóc c¿¿i theo v¿n n¿¿c và quan tr¿ng h¿n th¿ n¿aanh em chúng tôi ¿ã khoác chung m¿t màu áo.Tr¿ l¿i cu¿n sách th¿ hai này ¿¿¿c mang tên: TR¿M CÂYNGHÌN CÀNH c¿ng ch¿ là m¿t s¿ n¿i ti¿p cho lúc kh¿i ¿¿u nh¿ ¿ã làm.N¿u trong chúng ta ai ¿ó ngh¿ r¿ng vi¿t là ¿¿ di¿n t¿ m¿t cái gì, làmsáng tö và chi¿u r¿i c¿ng nh¿ soi sáng l¿i b¿ng chính ngôn ng¿ thìc¿ng có nhi¿u ng¿¿i coi ph¿ng v¿n là m¿t ngh¿ thu¿t "Rình Mò", "¿nNúp" m¿t cách hóm h¿nh pha tr¿n ít nhi¿u cái ma quái ¿ùa ngh¿ch

Viên Linh, Nhà th¿.... Th¿ ¿¿c Ph¿ già d¿n, ngay t¿ dòng ¿¿u. ¿ gi¿a nh¿ng bài th¿, t¿ nhiên tácgi¿ l¿i tr¿ trung. ¿¿c vài bài, ch¿ c¿n vài bài thôi, ng¿¿i ¿¿c s¿ th¿y ¿ây là m¿tng¿¿i làm th¿ t¿ r¿t lâu. ¿¿c Ph¿ chuy¿n hoán t¿ ng¿ và âm ¿i¿u bài th¿ r¿td¿ dàng, nh¿ nhàng, v¿i m¿t chút ¿ùa ngh¿ch thông minh...Du T¿ Lê, Nhà th¿.... ¿¿c Ph¿ là m¿t nhà th¿ ¿¿¿c d¿ lu¿n chú ý nhi¿u trong nh¿ng n¿m g¿n¿ây. Qua nh¿ng bài th¿ vi¿t theo th¿ l¿c bát và nh¿ng n¿ l¿c làm m¿i th¿ c¿aông ¿ c¿ hai ph¿¿ng di¿n: hình th¿c là, ch¿ tâm s¿ d¿ng d¿u ¿¿ ng¿t nh¿p ¿ic¿a câu th¿; n¿i dung là, nh¿ng ý t¿¿ng cùng hình ¿nh m¿i m¿...Nguy¿n Xuân Thi¿p, Nhà th¿....Th¿ ¿¿c Ph¿ v¿n là th¿ b¿y ch¿, n¿m ch¿ thông th¿¿ng. Nh¿ng ngôn ng¿th¿ ¿¿c s¿c, c¿m xúc và ý t¿¿ng ¿¿c s¿c. Thoáng hi¿n ¿ây ¿ó m¿t n¿ c¿¿i r¿triêng...Hà Thúc Sinh, Nhà v¿n... Th¿ anh n¿m v¿a trong cái dòng ngôn ng¿ c¿a ch¿t... Hu¿. Nó bi ¿¿y.Nh¿ng nh¿ cái ki¿u cách c¿a ch¿t Hu¿ ¿y, nó làm gi¿m b¿t cái bi, thành ra nósuýt soát, nó v¿a v¿i s¿ c¿m nh¿n c¿a ng¿¿i ¿¿c."gi¿n em. Ta nói l¿i cay b¿clòng héo còn h¿n ng¿n lá ¿ông"...Gi¿n ng¿¿i. Ch¿a bi¿t ng¿¿i ¿ã héo ch¿a mà chính lòng mình ¿ã héo qu¿t.V¿y gi¿n n¿a mà chi! Tôi thích löi ¿n d¿ này. Nh¿ng bài d¿ nh¿ dai là: "MaiSau", "Th¿c Su¿t Cùng Tr¿ng". Bài "Chuy¿n C¿" c¿ng khinh khoái.

NGUY¿N VY KHANHTh¿ Tân Hình-th¿c,L¿i Khác c¿a Hà Nguyên DuN¿m 2000, trong bài nh¿n ¿¿nh v¿ tuy¿n th¿ (Anh Bi¿t,Em Yêu D¿u) c¿a Hà Nguyên Du, chúng tôi ¿ã nh¿n xét v¿ nhàth¿: "ph¿n th¿ nghi¿m theo thi ca th¿i H¿u hi¿n-¿¿i, th¿i Tân hìnhth¿c, hypertext,... hãy còn s¿m ¿¿ ¿ánh giá, nh¿ng ng¿¿i ¿¿c khótính không quen v¿n có th¿ c¿m ¿¿¿c qua m¿t s¿ hình ¿nh, v¿n ¿i¿uvà n¿i dung th¿. ¿ nh¿ng bài th¿t "m¿i" có th¿ "ch¿p nh¿n"(!), HàNguyên Du ¿ã ¿¿ l¿i cái gì khác h¿n là m¿t th¿ löi ch¿ trì hình th¿c.Hai hay ba ph¿n còn l¿i, Hà Nguyên Du ¿ã không làm th¿t v¿ngng¿¿i sính th¿ v¿i nh¿ng ¿¿c s¿c c¿a riêng anh. Ngh¿ch th¿¿ngthay, ¿ nh¿ng trúc tr¿c ch¿ dùng, b¿t ng¿ hình ¿nh hay nh¿p tr¿t,không ¿¿i ch¿,... l¿i là nh¿ng nét riêng thành công, nh¿ m¿t löi"nh¿c tính", "âm ¿i¿u" r¿t th¿, r¿t Hà Nguyên Du! ". T¿ ¿y ¿¿n nay,Hà Nguyên Du ¿ã không ng¿ng ¿ th¿ nghi¿m, mà anh ¿i xa h¿ntrong dòng th¿ Tân Hình-th¿c v¿i Gene ¿¿i d¿¿ng (T¿p chí Th¿,2003; Nhân ¿nh, 2017) và V¿ng Th¿ Trên ¿óa Qu¿ Vàng (VHM,2018). Nay, anh xu¿t b¿n Th¿ Toàn T¿p g¿m b¿n t¿p th¿i h¿i-ngöi,c¿ t¿p ¿¿u L¿i Khác - ch¿n "th¿ ta / mãi ngát h¿¿ng, hi¿n / khaithông / cho máu tr¿m mi¿n v¿ tim ..." (Th¿ Ta), nh¿ ghi d¿u ¿ammê thi-ca và ngh¿ thu¿t c¿aHà Nguyên Du, là hành trang nhà th¿¿i t¿ nh¿ng th¿ löi l¿c bát, t¿ do, c¿ th¿ c¿, th¿ v¿n và (t¿m?)d¿ng l¿i v¿i Tân Hình-th¿c - cu¿c hành trình ¿i tìm giá tr¿ thitính b¿ng cách tr¿ v¿ ¿¿i s¿ng hi¿n th¿c và th¿ gian th¿¿ng ngày,n¿i th¿ tr¿ thành truy¿n k¿ có khi dài s¿ câu. Bài Nh¿ng Con Ch¿M¿u Nhi¿m ¿ã nh¿ m¿t "tuyên ngôn" - trích ph¿n ¿¿u và cu¿i:"bàn phi¿m conputer thành rav¿ tr¿¿ng cho nh¿ng b¿¿c chân lãl¿¿t tung t¿ng c¿a nh¿ng con ch¿nh¿ng con ch¿ tinh khôi b¿¿c rat¿ ngu¿n m¿ch não c¿a ng¿¿i làmth¿ và ng¿¿i làm th¿ c¿m nh¿nh¿nh phúc qua m¿¿i ngón tay ôngbi¿n thành nh¿ng ¿ôi chân cho nh¿ngcon ch¿ tung t¿ng nh¿ b¿¿c chânchim tu¿i h¿c trò trên sân tr¿¿ngnh¿ng con ch¿ dancing ¿¿p m¿ttrên v¿ tr¿¿ng phi¿m khi¿n con mouse (...)bi¿n thành dòng máu tim anh ¿¿unh¿p ¿¿p ¿¿ nh¿ng con ch¿ k¿t¿¿y hoa trên cành cây th¿ c¿ang¿¿i làm th¿ hay ai ai ¿ó¿ã dùng nh¿ng con ch¿ th¿¿ng ngày¿i.! nh¿ng con ch¿ m¿u nhi¿m h¿iem yêu... h¿i b¿n bè kh¿p ch¿n..!!".Hà Nguyên Du ¿ã tham gia cu¿c ch¿i ngh¿ thu¿t TânHình-th¿c Vi¿t - "thi pháp ¿¿i th¿¿ng", ngay t¿ nh¿ng ngày ¿¿un¿m 2000 trên t¿p chí Th¿ c¿ng nh¿ ph¿ bi¿n, v¿n ¿¿ng cho khynhh¿¿ng thi-ca này. H¿ Hà v¿n kiên trì sáng tác, ¿óng góp cái riêngc¿a mình nh¿m ¿a d¿ng hóa ¿¿¿ng ¿i và phong cách

M¿ Cách nay c¿ng khá lâu k¿ t¿ khi vui chân và nhi¿u lúc vui mi¿ng chúng tôi ¿ã có d¿p ¿i ¿ó, ¿i ¿ây th¿m vi¿ng nh¿ng ng¿¿i thân thích, b¿n bè r¿i khi kh¿ng, khi không nhi¿u b¿n v¿n xúi gi¿c: Sao không nhân c¿ h¿i ¿y làm m¿t cái gì ¿i ch¿. Cái gì là cái gì nh¿? Tôi ch¿t h¿i và r¿i t¿ ¿ó chuy¿n gì ¿¿n ¿ã ¿¿n ¿ó là cu¿n LÊN R¿NG ¿¿M LÁ ¿¿¿c hình thành. T¿ m¿t góc nhìn xa l¿ lúc ban ¿¿u r¿i tr¿ thành thân quen b¿i t¿t c¿ nh¿ng ng¿¿i tôi có cái may m¿n ti¿p xúc và g¿p g¿ ¿¿u cùng chung m¿t ti¿ng nói, m¿t màu da và c¿ng xu¿t phát t¿ m¿t n¿i xa xôi có cái tên g¿i thân th¿¿ng: VI¿T NAM, nh¿ l¿i nh¿ng ngày xa x¿a ¿y có r¿t nhi¿u lúc anh em chúng tôi ¿ã m¿t th¿i chia c¿m, x¿ áo, ¿ã m¿t th¿i khóc c¿¿i theo v¿n n¿¿c và quan tr¿ng h¿n th¿ n¿a anh em chúng tôi ¿ã khoác chung m¿t màu áo. Tr¿ l¿i cu¿n sách th¿ hai này ¿¿¿c mang tên: TR¿M CÂY NGHÌN CÀNH c¿ng ch¿ là m¿t s¿ n¿i ti¿p cho lúc kh¿i ¿¿u nh¿ ¿ã làm.N¿u trong chúng ta ai ¿ó ngh¿ r¿ng vi¿t là ¿¿ di¿n t¿ m¿t cái gì, làm sáng tö và chi¿u r¿i c¿ng nh¿ soi sáng l¿i b¿ng chính ngôn ng¿ thì c¿ng có nhi¿u ng¿¿i coi ph¿ng v¿n là m¿t ngh¿ thu¿t "Rình Mò", "¿n Núp" m¿t cách hóm h¿nh pha tr¿n ít nhi¿u cái ma quái ¿ùa ngh¿ch c¿a ng¿¿i th¿c hi¿n nh¿m vào nh¿ng ng¿¿i sáng tác ¿¿ khai thác nh¿ng góc c¿nh