M¿c l¿c ¿¿i T¿ng Kinh Ti¿ng Vi¿t

V¿n ¿¿ phiên d¿ch kinh ¿i¿n ¿ Vi¿t Nam có m¿t s¿ ¿i¿m ¿¿c thù c¿n l¿u ý. K¿ t¿ th¿i ¿i¿m khoa thi b¿ng ch¿ Hán cüi cùng n¿m 1919 tr¿ v¿ tr¿¿c, v¿n t¿ chính th¿c ¿¿¿c s¿ d¿ng trong các höt ¿¿ng giáo d¿c, hành chánh và v¿n hóa xã h¿i nói chung ¿ n¿¿c ta v¿n là ch¿ Hán. Vì th¿, nh¿ng th¿ h¿ ng¿¿i Vi¿t Nam tr¿¿c ¿ó h¿u nh¿ không có nhu c¿u chuy¿n d¿ch kinh ¿i¿n sang ti¿ng Vi¿t (hay ch¿ Nôm c¿a th¿i ¿y). Ng¿¿i Trung Hoa thu th¿p và kh¿c in b¿ ¿¿i t¿ng kinh ch¿ Hán ¿¿u tiên vào n¿m 971 (th¿i T¿ng Thái T¿) thì ¿¿n n¿m 1008, t¿c là sau ¿ó ch¿ 37 n¿m, vua Lê Long ¿¿nh ¿ã sai ng¿¿i sang Trung Hoa th¿nh ¿¿¿c ¿¿i t¿ng kinh v¿ Vi¿t Nam. Và vi¿c ti¿p c¿n v¿i ¿¿i t¿ng kinh b¿ng ch¿ Hán hoàn toàn không có khó kh¿n gì v¿ m¿t ngôn ng¿ ¿¿i v¿i t¿ng l¿p trí th¿c th¿i ¿y, b¿i ch¿ Hán là löi ch¿ vi¿t chính th¿c mà h¿ ¿¿¿c ¿ào t¿o.
Nh¿ v¿y, v¿i s¿ hi¿n di¿n c¿a ¿¿i t¿ng kinh ch¿ Hán t¿i Vi¿t Nam, t¿ng l¿p trí th¿c h¿u nh¿ ¿ã d¿ dàng ti¿p thu giáo lý ¿¿o Ph¿t. H¿n th¿ n¿a, tuy chúng ta v¿n ¿¿¿c nghe ¿¿ c¿p ¿¿n m¿t s¿ b¿n kinh d¿ch sang ch¿ Nôm, nh¿ng v¿i ¿i¿u ki¿n th¿c ti¿n c¿a ¿¿t n¿¿c ta t¿ th¿ k¿ 19 tr¿ v¿ tr¿¿c, có th¿ nói s¿ ng¿¿i ¿¿c ¿¿¿c thông th¿o ch¿ Nôm còn ít h¿n c¿ s¿ ng¿¿i gi¿i ch¿ Hán. Ch¿a nói ¿¿n m¿t tr¿ ng¿i khác n¿a là ch¿ Nôm ch¿a có s¿ nh¿t quán, mà ¿¿¿c vi¿t khác nhau ¿ t¿ng vùng mi¿n höc tùy theo v¿ th¿y d¿y. Vì th¿, chúng ta không l¿y làm l¿ khi ng¿¿i Vi¿t Nam tr¿¿c ¿ây không ¿¿t ra v¿n ¿¿ phiên d¿ch kinh ¿i¿n.
Nói cách khác, t¿t c¿ nh¿ng th¿ h¿ tr¿¿c ¿ây c¿a ng¿¿i Vi¿t ¿¿u ¿ã ti¿p nh¿n Ph¿t pháp ch¿ y¿u t¿ Hán t¿ng, t¿ các b¿c danh t¿ng l¿i l¿c th¿i Lý, Tr¿n... cho ¿¿n nh¿ng v¿ tôn túc g¿n ¿ây nh¿ Thích Trí T¿nh, Thích Trí Quang, Thích Thanh T¿... c¿ng ¿¿u là nh¿ng ng¿¿i ¿ã ti¿p nh¿n Ph¿t pháp t¿ kinh v¿n ch¿ Hán.
Nh¿ng v¿n ¿¿ ¿ã thay ¿¿i k¿ t¿ khi chúng ta khai t¿ ch¿ Hán trong ¿¿i s¿ng xã h¿i và b¿t ¿¿u s¿ d¿ng ch¿ qüc ng¿ ngày càng r¿ng rãi. Nh¿ng th¿ h¿ n¿i ti¿p d¿n d¿n xa l¿ v¿i ch¿ Hán, xem ¿ó nh¿ m¿t th¿ ngôn ng¿ h¿c thüt không còn ph¿ bi¿n, và ngay c¿ nh¿ng t¿ Hán Vi¿t trong ngôn ng¿ th¿¿ng ngày ¿ôi khi c¿ng b¿ m¿t s¿ ng¿¿