Polskie spolki pracownicze a amerykanskie ESOP- y

Inhaltsangabe:W niniejszej pracy uwaga poswiecona zostanie amerykanskim spólkom (w dalszej czesci uzywane beda zamiennie skrót ESOP oraz zwrot spólka typu ESOP), w których wprowadzono plany pracowniczej wlasnosci akcji
Plany te stwarzaly pracownikom formalna mozliwosc nabywania akcji ich przedsiebiorstwa, co spólkom zapewnialo niezbedny im kapital, dla pracowników zas stanowilo gwarancje dodatkowych dochodów w momencie zmiany miejsca pracy lub tez przejscia na emeryture.
Byly one wyrazem humanizacji pracy i upodmiotowienia pracownika, którego nowej percepcji- wlasciciela w duzym stopniu zawdziecza sie znaczacy wzrost wydajnosci podmiotów, okreslanych mianem pracowniczych. Towarzystwo powiernicze zwane w terminologii anglosaskiej trustem, w sklad którego wchodza równiez reprezentanci pracowników, daje tym ostatnim nie tylko szanse na partycypacje finansowa ale równiez na uczestnictwo w zarzadzaniu przedsiebiorstwem. Mechanizm ESOP, którego autorstwo przypisywane jest pewnemu amerykanskiemu prawnikowi L. Kelso, znalazl w Stanach Zjednoczonych zwolenników wsród wielu przedsiebiorców, szczególnie na poczatku lat osiemdziesiatych konczacego sie stulecia, co przynioslo pozytywne efekty równiez w skali calej gospodarki.
Na poczatku lat dziewiecdziesiatych toczone byly spory wsród naukowców i polityków, co do wyboru optymalnych w polskiej rzeczywistosci gospodarczej mechanizmów prywatyzacyjnych, umozliwiajacych efektywne przejscie od skompromitowanej gospodarki socjalistycznej do gospodarki wolnorynkowej. Szczególnie popularne ze wzgledów tak politycznych, gospodarczych jak i przede wszystkim spolecznych byly mechanizmy zakladajace partycypacje tak materialna jak i niematerialna pracowników w przeksztalceniach. Inspiracja dla nich mialy byc glównie od lat juz praktykowane rozwiazania niemieckie zakladajace kapitalowy udzial pracowników w zyskach badz kapitale wlasnym przedsiebiorstwa oraz opcjonalnie w zarzadzaniu, kryjacych sie pod nazwa ?Mitarbeiterbeteiligung und Mitbestimmung", jak i amerykanskie koncepcje wlasnosci pracowniczej w ramach ESOP- Trust.
Ostatecznie ustawa z 1990 roku o prywatyzacji przedsiebiorstw panstwowych wprowadzila w zycie dwa rodzaje technik prywatyzacyjnych kapitalowa oraz bezposrednia i róznego rodzaju korzysci dla pracowników restrukturyzowanych przedsiebiorstw. Po zakonczeniu pierwszego etapu prywatyzacji t. j. komercjalizacji pracownikom stworzono formalne ramy preferencyjnego nabywania akcji: pracownicy mogli kupic do [¿]